درمان افسردگی بعد از زایمان

درمان افسردگی بعد از زایمان

زایمان پدیده ای طبیعی است و اگر اتفاق غیرمعمولی در جریان آن بوجود نیاید، برای مادر و جنین خطری ندارد و در اکثر موارد فرآیند زایمان روند طبیعی خود را با سهولت طی می کند.

اما بعضی از اوقات زایمان با پیچیدگی ها و سختی هایی همگام می شود و این پیچیدگی ها می تواند مادر و نوزاد را تهدید به مرگ کند و یا آسیب هایی به مادر وارد کند که آسیب ها سبب اختلال در توانایی مادر برای مراقبت از بچه شود.

شاید به دلیل این گونه رخدادهای ناخوشایند باشد که ترس های مختلف همچون ترس از سقط جنین یا به دنیا آوردن نوزاد ناقص و یا ترس از دردهای زایمان، ترس از فرایند زایمان و ترس از مسئولیتهای مادری در زن باردار شکل گرفته و زن باردار در روزهای پایان بارداری مضطرب شده و به طور مبهمی از عمل زایمان ترس دارد.

شیوه های قدیمی در درمان افسردگی بعد از زایمان

قبل از بوجود آمدن علم پزشکی جدید، ترس از زایمان معمولا با اعتقادات و باورهای خرافی آمیخته بود و برای دور کردن این موجودات و باورهای خرافی که زن زائو را می ترساند کارهای مختلفی صورت می گرفت.

بقراط اولین فردی بود که اختلال روانی بعد از زایمان را شناسایی کرد اما به نظر می رسد آنچه را که او توصیف کرده اختلال دلیریوم پس از زایمان (جنون بعد از زایمان) بود که متفاوت از افسردگی بعد از زایمان است که در این مقاله به هر دوی آنها می پردازیم.

افسردگی بعد از زایمان چیست؟

تجربه ی احساس غم شدید و خلق پایین در دوره ی بارداری یا بعد از زایمان می تواند علائم هشدار دهنده ی افسردگی بعد از زایمان باشد.

البته اکثر خانم ها به دلیل تغییرات هورمونی که در دوران بارداری در بدنشان اتفاق می افتد وهمینطور به دلیل تغییر ناگهانی سبک زندگیشان و بیشتر شدن مسئولیت هایشان ممکن است در روزهای اولیه بعد از زایمان دچار احساس غم و ترس و اضطراب شوند.

این اتفاق طبیعی است و زمان زیادی طول نمی کشد ولی اگر احساس غم و اندوه و دیگر نشانه های افسردگی بیش از دو هفته طول بکشد باید نسبت به این نشانه ها حساس شد و برای درمان آن اقدام کرد.

درمان افسردگی بعد از زایمان و نشانه های اختلال آن

نشانه های اختلال افسردگی بعد از زایمان شبیه به نشانه های اختلال افسردگی است و همانطور که در اختلال افسردگی، فرد، غم شدیدی را تجربه می کند و از فعالیت های خود لذت نمی برد.

فرد مبتلا به اختلال افسردگی بعد از زایمان نیز چنین نشانه هایی را تجربه می کند، تحریک پذیری، احساس خشم و برانگیختگی شدید، گریه کردن یا بغض مداوم، احساس پوچی و بی انگیزگی، احساس گناه شدید، احساس بی ارزشی، از دست دادن اشتها و اختلال در خواب و در موارد شدید افکار خودکشی نیز از جمله نشانه های مشترک اختلال افسردگی و اختلال افسردگی بعد از زایمان است.

ترس از تنها ماندن با کودک، داشتن رویاهایی در مورد آسیب زدن به کودک خود، بی علاقگی به کودک و ناتوانی در مراقبت از کودک، نیز از جمله نشانه های اختصاصی اختلال افسردگی بعد از زایمان است.

تفاوت اختلال افسردگی بعد از زایمان با جنون بعد از زایمان چیست؟

جنون بعد از زایمان نشانه هایی بسیار شدیدتر و خطرناکتر از اختلال افسردگی بعد از زایمان دارد و ممکن است فرد بینش و قضاوت خود را از دست بدهد و ارتباطش با دنیای حقیقی قطع شود.

در افسردگی بعد از زایمان فرد فقط افکاری در مورد آسیب زدن به فرزندان خود دارد ولی فرد مبتلا به جنون زایمان فکر می کند که واقعا به فرزند خود آسیب زده است و یا اینکه ممکن است که این کار را انجام دهد ولی احتمال اینکه فرد مبتلا به اختلال افسردگی حقیقتا به فرزند خود آسیب وارد کند بسیار کم است.

فرد مبتلا به جنون بعد از زایمان ممکن است صداهایی را بشنود و یا تصاویری را ببیند که حقیقت ندارند و دیگران قادر به درک آن صداها و تصاویر نیستند ولی فرد مبتلا به اختلال افسردگی بعد از زایمان چنین نشانه هایی را ندارد.

علت افسردگی بعد از زایمان چیست؟

عوامل متعددی در بروز این اختلال می تواند موثر باشد:

اضطراب های دوران بارداری، خستگی جسمی پس از زایمان، تغییرات هورمونی دوران بارداری، تلاش برای تطبیق عاطفی فرد با احساس مادر بودن، محرومیت از خواب و خواب نامنظم می توانند از دلایل افسردگی بعد از زایمان باشند.

دلایل دیگری نیز هستند که می توانند احتمال ابتلا به اختلال افسردگی بعد از زایمان را افزایش دهند، مانند:

• داشتن سابقه اختلالات روانی قبل از دوره ی بارداری علی الخصوص اختلال دو قطبی
• سابقه ی اختلال افسردگی بعد از زایمان، در زایمان های قبلی
• داشتن سابقه ی خانوادگی در حیطه ی اختلال افسردگی (مثلا مبتلا بودن مادر یا افراد درجه یک فرد به این اختلال)
• عدم حمایت کافی افراد خانواده از فرد در دوران بعد از زایمان
• استرس های محیطی مانند فوت یکی از عزیزان و یا مشکلات اقتصادی

اگر به اختلال افسردگی بعد از زایمان مبتلا شدیم چه کاری می توانیم انجام دهیم؟

زمانی که فردی مادر می شود انتظار اطرافیان و خود فرد این است که از تجربه ی مادر شدن خود خوشحال باشد، لذت ببرد و فرزندش را دوست داشته باشد.

ولی فردی که دچار اختلال افسردگی بعد از زایمان شده باشد چنین احساسی ندارد و حتی ممکن است نه تنها فرزند خود را دوست نداشته باشد بلکه احساس بدی هم نسبت به او داشته باشد و یا احساس کند که از فرزند خود بیزار است.

در چنین شرایطی ممکن است فرد به دلیل داشتن چنین احساسی نسبت به فرزندنش، خود را سرزنش کند و دچار احساس گناه شدیدی شود ولی باید بدانید که این احساس نوعی اختلال است و شما در بروز چنین احساسی مقصر نیستید.

بنابراین باید از سرزنش کردن خودتان خودداری کنید و سعی کنید در جهت بهبود شرایط روانیتان به خودتان کمک کنید.

راهکارهای جالب در درمان افسردگی بعد از زایمان

• اولین و بهترین قدم در این شرایط مطرح کردن این موضوع با یک مشاور است، مشاور به خوبی و بدون اینکه شما را قضاوت کند می تواند به صحبت های شما گوش کند و در جهت بهبود حالتان به شما کمک کند.
• همچنین سعی کنید در مورد احساسات خودتان با همسر، مادر، خواهر یا فردی که مراقب و قابل اعتماد شماست صحبت کنید و از بیان احساساتتان نترسید، بلکه با مطرح کردن این موضوع با افراد خانواده از آنها کمک بخواهید و از آنها درخواست کنید که در این شرایط کنار شما باشند.
• سعی کنید از شخصی که مراقب شماست و می تواند از فرزند شما مراقبت کند کمک بخواهید تا بتوانید خواب و استراحت کافی داشته باشید.
• مراقب تغذیه و رژیم غذایی خودتان باشید و البته بهتر است در مورد تغذیه ی خود با پزشکتان مشورت کنید.
• انتظارات بیش از حد از خودتان نداشته باشید و بدانید که با آمدن فرزند جدید کاملا طبیعی است که شما گاهی احساس ناتوانی کنید و نتوانید به تنهایی به تمام وظایفتان عمل کنید، بنابراین سعی کنید واقع بین باشید و از خود انتظار کامل بودن نداشته باشید.
• سعی کنید از خانه خارج شوید و حتما به تغذیه ی روح خود اهمیت دهید.
• سعی کنید به فعالیت هایی که برایتان لذت بخش هستند رو بیاورید.
• از صحبت کردن در مورد احساسات خودتان غافل نشوید.

مشاوره و درمان افسردگی بعد از زایمان

به خصوص اگر بتوانید با فردی که به تازگی زایمان کرده و شرایطی مشابه شما دارد صحبت کنید نتایج بسیار خوبی را دریافت می کنید، صحبت کردن با شخصی که مانند شماست باعث می شود که در بیان احساستتان راحت تر باشید.

ترس از قضاوت شدن ندارید و همچنین احساس می کنید که فرد مقابل بیشتر از هر شخصی شما را درک می کند، به علاوه احساس اینکه تنها شما نیسیتد که چنین شرایطی دارید باعث می شود که از بار روانی منفی که در حال تجربه ی آن هستید کم شود.

بنابراین کمتر احساس گناه می کنید و بیشتر انگیزه پیدا می کنید که برای درمانتان اقدام کنید.

اگر همسرمان یا یکی از اعضای خانواده دچار اختلال افسردگی بعد از زایمان شد با او چه رفتاری داشته باشیم؟

• فردی که مبتلا به این اختلال است، ممکن است نسبت به احساسات خود نسبت به فرزندش احساس شرم کند بنابراین مهمترین کاری که شما به عنوان یک همراه می توانید در حق این فرد انجام دهید این است که به او بفهمانید که آماده ی شنیدن حرف هایش هستید و او را درک می کنید.
• فرد مبتلا در مراقبت از فرزندش بسیار احساس ناتوانی می کند، سعی کنید در مراقبت از فرزندش به او کمک کنید و شرایطی را فراهم کنید که او بتواند استراحت و خواب کافی داشته باشد و زمانی را به کارها و علایق شخصی اش بپردازد، ممکن است که فرد بعد از زایمانش این احساس را داشته باشد که دیگر نمی تواند به دنبال علایق خود برود و فعالیت های مورد علاقه اش را داشته باشد بنابراین کمک شما می تواند تا حدود بسیار زیادی این حس را در فرد از بین ببرد.
• مراقب رفتار او باشید، اگر افکاری در مورد مرگ و خودکشی داشت سریعا به پزشکش اطلاع بدهید و همینطور فرصتی را برای مراجعه به روانشناس برای او فراهم کنید.

در درمان افسردگی بعد از زایمان از چه روش هایی استفاده می شود؟

علت یابی در بکار بردن نوع درمان بسیار اهمیت دارد، اگر علت ژنتیکی و به هم خوردن تعادل هورمونی باشد، دارو درمانی می تواند بهترین روش درمانی باشد.

گاهی نیز علت بروز اختلال افسردگی بعد از زایمان شرایط محیطی فرد است که در اینصورت گفتار درمانی و درمان میان فردی توسط مشاور خانواده و یا زوج درمانگر می تواند گزینه ی بسیار مناسبی باشد.

درمان شناختی – رفتاری نیز یکی از رویکردهای درمانی بسیار موفق در درمان اختلال افسردگی است.

البته تشخیص علت بروز این اختلال بر عهده ی متخصص است.

بنابراین بهتر است در ابتدا فرد به روانشناس مراجعه کند و روانشناس با ارزیابی بالینی و بررسی تخصصی شرایط می تواند علت را پیدا کند و در نتیجه بهترین روش درمانی را اتخاذ کند و اگر لازم باشد فرد را به روانپزشک و یا زوج درمانگر ارجاع می دهد.

لازم به ذکر است که معمولا در درمان افسردگی مخصوصا افسردگی های شدید، بکار بردن تنها یک روش درمانی کافی نمی باشد و معمولا ترجیح این است فرد در کنار مصرف قرص های ضد افسردگی، روان درمانی هم نیز دریافت کند تا بتواند نتایج مطلوب و پایداری را تجربه کند.

آیا امکان درمان خود بخودی اختلال افسردگی بعد از زایمان وجود دارد؟

تحقیقات بسیاری نشان می دهد که اکثریت افرادی که افسردگی بعد از زایمان را تجربه می کنند بعد از مدتی به صورت خود بخودی بهبود پیدا می کنند.

ولی ممکن است که به دست آوردن مجدد سلامت روانی فرد مدت طولانی طی بکشد و همین امر باعث شود که هم مادر و هم کودک در طی این مدت آسیب های زیادی را ببینند.

علی الخصوص اینکه سالهای اولیه ی زندگی برای هر کودک از اهمیت زیادی برخوردار است و کودک درسنین ابتدایی از نظر روانی نیاز زیادی به دریافت توجه ازمادر دارد و اگر این توجه مورد نیاز را از مادر خود دریافت نکند.

در سالهای آتی دچار مشکلات فراوانی خواهد شد، با این تفاسیر بهتر هست که فرد مبتلا هر چه سریعتر برای درمان خود اقدام کند و شرایط روانی خود را بهبود ببخشد.

اگر احساس می کنید که دچار افسردگی بعد از زایمان هستد و یا شخصی در خانواده شما مبتلا به این اختلال است و قصد دارید به او کمک کنید، می توانید از تجربه ی مشاوران ما در مرکز مشاوره ستاره ایرانیان بهره مند شوید.

مرکز مشاوره ستاره ایرانیان با داشتن مشاورانی با تجربه و متخصص در زمینه ی افسردگی بعد از زایمان به شما عزیزان کمک خواهد کرد.

منبع: مرکز مشاوره روانشناسی ازدواج، خانواده و نوروفیدبک