آخرین مطالب
امکانات وب
درمان اضطراب اجتماعی
اختلال اضطراب اجتماعی در دسته ی اختلالات اضطرابی قرار می گیرد.
اختلال اضطرابی (anxiety disorder) عبارت است:
یک حالت روانی یا برانگیختگی شدید که ویژگی های اصلی آن عبارتند از ترس دائمی و غیر عادی که متناسب با تهدید نیست، یعنی ترس بسیار بیشتر از میزان خطر است، همچنین تردید و نگرانی مفرط نیز در این اختلال وجود دارد.
به طوری که فرد نمی تواند زندگی عادی خود را ادامه دهد و روابطش با اطرافیان و دوستان دچار اختلال می شود.
اختلال و درمان اضطراب اجتماعی
اختلال اضطراب اجتماعی که به فوبیای اجتماعی نیز معروف است عبارت است از ترس شدید و دایمی فرد، از قرار گرفتن در جمع دیگران و یا نگران بودن در مورد کاری که قرار است در حضور اطرافیان انجام شود.
این اختلال در فعالیت های عادی فرد نابسامانی های زیادی ایجاد می کند.
افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی از خجالت زده شدن می ترسند و نگران هستند که دیگران آنها را افرادی مضطرب، ضعیف و احمق و ودیوانه خطاب کنند.
آنها از صحبت کردن در حضور دیگران می ترسند زیرا فکر می کنند مردم متوجه لرزش دست یا صدای آنها خواهند شد یا ممکن است به هنگام صحبت با دیگران، به شدت مضطرب شوند، زیرا می ترسند که حرف زدن و حرف هایشان مبهم و نامنسجم جلوه کند.
آنها از خوردن، نوشیدن یا نوشتن در حضور دیگران خودداری می کنند زیرا می ترسند که دیگران لرزش دست آنها را ببینند و در نتیجه خجالت زده شوند.
افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی، تقریبا همیشه علائم اضطراب را تجربه می کنند (مثل تپش قلب، لرزش، عرق کردن، ناراحتی معده و روده، اسهال، گرفتگی عضلات، سرخ شدن و سردرگمی).
این اختلال می تواند مشکلات فلج کننده دیگری مثل افسردگی و اعتیاد به موارد را در پی داشته باشد.
مثالی از فرد مبتلا به اضطراب اجتماعی
در همه ی موقعیت های اجتماعی احساس ترس می کردم. وقتی قرار بود به کلاس دانشگاه، مهمانی یا هر جای دیگری بروم، حتی قبل از آن که از خانه بیرون بیایم مضطرب بودم و با نزدیک شدن به آن محل، اضطرابم بیشتر می شد.
وقتی به یک اتاق پر از انسان وارد می شدم، مثل لبو سرخ می شدم و فکر می کردم همه به من نگاه می کنند. از اینکه یک گوشه تنها بایستم خجالت می کشیدم اما چاره ی دیگری نداشتم. خیلی ناراحت کننده و خجالت آور بود. با بی صبری منتظر می ماندم تا کارم تمام شود و از آنجا بیرون بروم.
ملاک های تشخیصی اختلال اضطراب اجتماعی بر اساس DSM-5
- ترس یا اضطراب شدید نسبت به یک یا چند موقعیت اجتماعی که در آن، فرد در معرض توجه و دقت دیگران قرار می گیرد.
- فرد از عملکرد خود می ترسد چون نگران است که نشانه های اضطراب از خود نشان دهد و همین امر سبب شود دیگران برداشت منفی از او داشته باشند.
- موقعیت اجتماعی همیشه با ترس همراه است.
- فرد فعالانه تلاش می کند تا از موقعیت های اجتماعی اجتناب کند.
- ترس یا اضطراب او با خطری که وی را تهدید می کند تناسب ندارد.
- ترس و اضطراب فرد، پیوسته و مکرر است و معمولا 6 ماه یا بیشتر طول می کشد.
- در نتیجه ی اضطراب اجتماعی عملکرد شغلی، تحصیلی و اجتماعی فرد به شدت مختل می شود.
- این مشکل فرد ناشی از آثار مستقیم مصرف یک ماده (ماده ی مخدر یا داروی تجویزی)، یا یک عارضه ی پزشکی نیست.
علل اضطراب اجتماعی
- عوامل ژنتیک
- عوامل رشدی
- عوامل شناختی
- عوامل ژنیتک
اخیرا شواهد زیادی نشان می دهند که اختلال اضطراب اجتماعی عنصر ژنتیک دارد.
مثلا در مورد کودکان مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی، احتمال اینکه یکی از والدین یا هر دوی آنها اختلال اضطراب اجتماعی داشته باشند زیاد است، همچنین یررسی های دو قلوها نشان می دهد که در ایجاد اختلال اضطراب اجتماعی عامل ژنیتکی وجود دارد.
اما لازم به ذکر است که در بروز اختلال اضطراب اجتماعی تنها عامل ژنتیک موثر نیست و وجود عوامل تقویت کننده ی دیگر در کنار عوامل ژنتیکی برای بروز اختلال اضطراب اجتماعی نیاز است. یکی از این عوامل مهم، عوامل رشدی و محیطی است.
عوامل رشدی
اختلال اضطراب اجتماعی، در مقایسه با دیگر اختلالات اضطرابی، در سنین نسبتا پایین تری ظاهر می شود و همین امر می تواند نشان دهنده ی تاثیر عوامل رشدی و تجربه های دوران کودکی باشد.
سبک تعامل والد – فرزند در دوران اولیه ی کودکی نیز می تواند در ایجاد فوبیای اجتماعی موثر باشد.
مطالعه ی روابط والد – فرزندی نشان می دهد که والدین کودکان مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی، نسبت به والدین کودکان سالم، روی فرزندان خود، کنترل بیشتری اعمال می کنند.
این کنترل بیش از حد روی فرزندان می تواند به کودک این پیام را بدهد که به اندازه ی کافی توانمند نیست و از عهده ی انجام دادن کارها به طور صحیح بر نمی آید.
همچنین شواهد دیگرعدم توجه و محبت کافی والدین به این کودکان را نشان می دهد، در چنین مورادی کودک فکر می کند که دچار عیب و نقص های شخصیتی و عملکردی زیادی است و دوست داشتنی نیست و همین امر می تواند موجب بروز اختلال اضطراب اجتماعی در فرد شود.
عوامل شناختی
شناخت های تحریف شده ی افراد در تفسیر اطلاعات می تواند موجب اختلال اضطراب اجتماعی شود یا بهتر است بگوییم که افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی شناخت های تحریف شده ای دارند که موجب تداوم این اختلال در آنها می شود.
اولا، افراد مبتلا در پردازش و تفسیر اطلاعات نوعی سوگیری دارند که باعث می شود درباره ی رویدادهای اجتماعی پیش بینی های بسیار منفی داشته باشند.
یعنی این افراد، بیشتر از افراد عادی احتمال می دهند که رویدادهای منفی اجتماعی روی دهد و رویدادهای منفی را از لحاظ شدت و فراوانی بیش از حد منفی ارزیابی می کنند و همین ارزیابی های منفی باعث می شود که آنها از موقعیت های اجتماعی اجتناب کنند.
ثانیا، افراد دارای اختلال اضطراب اجتماعی، در مقایسه با افراد سالم، عملکرد خود را در موقعیت های اجتماعی بیش از حد بد و ناشیانه می دانند.
همچنین این افراد نمی توانند نظرها و فیدبک های اجتماعی مثبت از دیگران را به آسانی پردازش کنند.
ثالثا، افراد مبتلا، درطول عملکرد اجتماعی خود، بویژه هنگامی که می ترسند مورد ارزیابی منفی قرار بگیرند، تمایل دارند توجه خود را به سوی واکنش های اضطرابی خود معطوف کنند، پدیده ای که توجه متمرکز بر خود (self-focused attention) نامیده می شود.
توجه متمرکز بر خود
توجه متمرکز بر خود باعث می شود که افراد مضطرب اجتماعی فکر کنند همانقدر که در درون مضطرب هستند در ظاهر نیز اضطراب نشان خواهند داد.
این پدیده از پردازش آبجکتیو (به دور از احساسات و برداشت های شخصی) اطلاعات در موقعیت های اجتماعی جلوگیری می کند و باعث می شود که افراد به عیب گیری و انتقاد از خودشان بپردازند، که نتیجه ی آن عملکرد نامناسب در حضور دیگران است.
این افراد، به جای نگاه کردن به خاطرات خود در موقعیت های اجتماعی از زاویه ی دید شخصی، بیشتر از یک زاویه ی ناظر خارجی (شخص ثالث)، نگاه می کنند.
این موضوع نشان دهنده ی این است که آنها وقتی در جلوی جمع مشغول انجام دادن کاری هستند واقعا خود را از دیدگاه یک شخص دیگر مورد مشاهده قرار می دهند و همین امر باعث حواسپرتی او از تمرکز روی تکلیف اجتماعی و در دست انجام می شود.
بنابراین عملکرد ناشیانه ای از وی سر می زند و این عملکرد ناشیانه، در نهایت فرد را وادار می کند تا از موقعیت های اجتماعی دوری کند.
در آخر، افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی بعد از گذراندن یک موقعیت اجتماعی، از رویدادهایی که در آن موقعیت اتفاق افتاده پردازش های افراطی می کنند و از عملکرد و اضطرابی که در آن شرایط داشته اند انتقاد شدید می کنند و همین رفتار باعث تداوم اضطراب اجتماعی در این افراد می شود.
درمان اضطراب اجتماعی
برای درمان اختلال اضطراب اجتماعی می توان از روش های درمانی رویکرد شناختی – رفتاری (CBT) و رفتار درمانی استفاده کرد.
مطالعات زیادی از اثر بخشی این نوع رویکرد برای درمان اختلال اضطراب اجتماعی خبر می دهند.
البته گاهی نشانه های فرد مبتلا آنقدر شدید است که حتی فرد از حضور در جلسات درمانی نیز می ترسد، بنابراین ترجیح بر این است که به منظور ایجاد توانایی در فرد برای شروع درمان و کنترل نشانه ها، در ابتدا دارو تجویز شود و بعد در کنار دارو درمانی، درمان شناختی – رفتاری نیز ادامه پیدا کند.
درمان شناختی – رفتاری به همراه دارو درمانی می تواند اثرات به مراتب پایدارتری را در پی داشته باشد.
در واقع دارو درمانی سریعتر از CBT آثار مثبت خود را نشان می دهد و CBT به درمانجویان کمک می کند تا دستاوردهای خود را به مدت طولانی تری حفظ کنند.
رفتار درمانی (مواجهه درمانی، آموزش مهارت های اجتماعی)
مواجهه درمانی
در مواجهه درمانی تلاش می شود تا به مراجع کمک شود علی رغم استرسی که به او وارد می شود، در یک موقعیت اجتماعی ترسناک باقی بماند. این موقعیت ممکن است یک موقعیت اجتماعی واقعی یا یک موقعیت اجتماعی مصنوعی باشد که در آن درمانگر نقش یک غریبه را بازی می کند.
آموزش مهارت های اجتماعی
آموزش مهارت های اجتماعی شامل یادگیری مشاهده ای (نگاه کردن به یک الگو که در یک موقعیت اجتماعی مشابه رفتار مناسبی را از خود بروز می دهد)، تمرین رفتاری (آموزش درست رفتار توسط درمانگر و تمرین مکرر آن رفتار توسط درمانجو)، فیدبک اصلاحی (درمانگر با مشاهده ی تمرین های رفتاری درمانجو در موقعیت های واقعی و یا ساختگی سعی می کند با دادن بازخوردهای مناسب اشکالات رفتاری فرد مبتلا را اصلاح کند)، تقویت مثبت (در صورت رفتار صحیح مراجع، درمانگر سعی می کند با دادن بازخورد مثبت و تقویت و تشویق او، به تداوم توانایی برقراری درست اجتماعی به مراجع کمک کند و در او انگیزه ی ادامه ی رفتار درست را بوجود آورد).
این آموزش ها به نقص های موجود در مهارت های بالینی، که اغلب جزو ویژگی های افراد فوبیک اجتماعی هستند می پردازد.
درمان شناختی – رفتاری (بازسازی شناختی)
بازسازی شناختی
بازسازی شناختی، که برای چالش کشیدن و جایگزین کردن سوگیری های منفی در پردازش از اطلاعات، خود- سنجی های منفی از عملکرد اجتماعی و برای کاهش توجه متمرکز بر خود (توجه متمرکز بر خود، در بالا توضیح داده شد)، طراحی شده است.
دارو درمانی
داروهایی مثل بازدارنده های مونوآمین اکسیداز MAOIها و بازدارنده های باز جذب سروتونین SSRIها، از جمله داروهای موثر در درمان اختلال اضطراب اجتماعی هستند.
البته که بسیار مهم است به این نکته توجه کنیم که مصرف خود سرانه ی هر نوع دارو می تواند اثرات جبران ناپذیری را در پی داشته باشد، بنابراین هر نوع دارویی تنها باید با تجویز پزشک مصرف شود.
لازم به ذکر است که به دلیل اهمیت و ضرورت برقراری ارتباط اجتماعی برای انسان و از آنجایی که بسیاری از نیازهای انسان در گروی برقراری ارتباطات اجتماعی هستند.
بسیار مهم است که انسان این توانایی را در خود تقویت کند و به این دلیل که در صورت اختلال در این توانایی، بخش اعظمی از زندگی انسان مختل می شود.
بنابراین افراد مبتلا به این اختلال باید نسبت به تبعاتی که این اختلال برای آنها در پی خواهد داشت آگاه باشند و در صورت وجود چنین اختلالی در جهت درمان آن اقدام کنند.
البته بسیار طبیعی است که شروع روند درمان و برقراری ارتباط با روان درمانگر برای فرد بیمار، بسیار سخت باشد و همین امر مانع از این شود که فرد درمان خود را شروع کند.
ولی بسیار مهم است که افراد مبتلا به لزوم شروع درمان خود آگاه باشند و بدانند که روان درمانگر بدون هیچ قضاوتی در تلاش است که فرد مبتلا را در این زمینه کمک کند.
مرکز مشاوره ستاره ایرانیان
مرکز مشاوره ستاره ایرانیان با داشتن مشاورانی متخصص و باتجربه آماده ی ارائه ی خدمات بهداشت روانی، به عزیزان مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی است و در تلاش است که با کارآمدترین رویکردهای درمانی در این مسیر قدم بردارد و به ارتقای بهداشت روان جامعه کمک کند.
منبع: مرکز مشاوره روانشناسی ازدواج، خانواده و نوروفیدبک
متخصص درمان اضطراب اجتماعی
درمان اضطراب اجتماعی با هیپنوتیزم
درمان اختلال اضطراب
درمان اضطراب اجتماعی نی نی سایت
کتاب درمان اضطراب اجتماعی
تست اضطراب اجتماعی
بهترین قرص برای اضطراب اجتماعی
درمان اضطراب اجتماعی در نوجوانان
برچسب : نویسنده : مهندس علوی xn--rgbo0d14a بازدید : 146